ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 31/03/2024

 ΚΥΡΙΑΚΗ Β' ΝΗΣΤΕΙΩΝ  (Μάρκου Β’ 1-12) 31/03/2024

        Το σημερινό Ευαγγέλιο αγαπητοί αδελφοί, αναφέρεται σε ένα θαύμα που έκανε ο Ιησούς, στην πόλη Καπερναούμ. Θεράπευσε ένα παράλυτο που τον έφεραν στο σπίτι όπου δίδασκε ο Χριστός. Είναι άξιον παρατηρήσεως ότι ούτε ο παράλυτος, ούτε αυτοί που τον κουβάλησαν, παρακάλεσαν το Χριστό να τον κάνει καλά. Κι όμως ο Χριστός τον θεράπευσε και πνευματικά συγχωρώντας τις αμαρτίες του, και σωματικά, αφού του είπε να πάει στο σπίτι του με τα πόδια του, σηκώνοντας στους ώμους του και το κρεβάτι του!

        Χωρίς κανείς να τον παρακαλέσει, ο Χριστός έκανε αυτό που έπρεπε. Ευεργέτησε τον παράλυτο άνθρωπο, χωρίς να χρειαστεί αυτός να τον θερμοπαρακαλέσει για τη λύση του συγκεκριμένου προβλήματός του. Αυτό μας συμβουλεύει να κάνουμε και εμείς, ο νέος Άγιος της Εκκλησίας μας, ο Άγιος Πορφύριος. Αντί άλλου κηρύγματος σήμερα, θα ακούσουμε τι μας συμβουλεύει σχετικά με τις προσευχές μας, ο Άγιος Πορφύριος.

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

        Να μην εκβιάζομε με τις προσευχές μας τον Θεό. Να μη ζητάμε απ' τον Θεό να μας απαλλάξει από κάτι, ασθένεια κλπ., ή να μας λύσει τα προβλήματά μας, αλλά να ζητάμε δύναμη και ενίσχυση από Εκείνον, για να τα υπομένομε. Όπως Εκείνος κρούει με ευγένεια την πόρτα της ψυχής μας, έτσι κι εμείς να ζητάμε ευγενικά αυτό που επιθυμούμε, κι αν ο Κύριος δεν απαντάει, να σταματάμε να το ζητάμε. Όταν ο Θεός δεν μας δίδει κάτι που επίμονα ζητάμε, έχει το λόγο Του. Έχει και ο Θεός τα "μυστικά" Του. Εφόσον πιστεύομε στην αγαθή Του πρόνοια, εφόσον πιστεύομε ότι Εκείνος γνωρίζει τα πάντα απ’ τη ζωή μας κι ότι πάντα θέλει το αγαθόν, γιατί να μη δείχνομε εμπιστοσύνη;

        Να προσευχόμαστε απλά και απαλά, χωρίς πάθος και εκβιασμό. Ξέρομε ότι παρελθόν, παρόν και μέλλον, όλα είναι γνωστά, γυμνά και τετραχηλισμένα ενώπιον του Θεού. Όπως λέγει ο απόστολος Παύλος, «...οὐκ ἔστι κτίσις ἀφανής ἐνώπιον αὐτοῦ, πάντα δε γυμνά καί τετραχηλισμένα τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ». Εμείς να μην επιμένομε, η προσπάθεια κάνει κακό αντί για καλό. Μην κυνηγάμε ν' αποκτήσομε αυτό που θέλομε, αλλά να το αφήνομε στο θέλημα του Θεού. Γιατί, όσο το κυνηγάμε, τόσο αυτό απομακρύνεται. Άρα, λοιπόν, υπομονή και πίστη και γαλήνη. Και αν το ξεχάσομε εμείς, ο Κύριος ποτέ δεν ξεχνάει και, αν είναι για το καλό μας, θα μας δώσει αυτό που πρέπει κι όταν πρέπει.

        Να ζητάμε στην προσευχή μόνο τη σωτηρία της ψυχής μας. Δεν είπε ο Κύριος: «Ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καί ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν»; Εύκολα, ευκολότατα ο Χριστός μπορεί να μας δώσει ό,τι επιθυμούμε. Και κοιτάξτε το μυστικό. Το μυστικό είναι να μην το έχετε στο νου σας καθόλου να ζητήσετε το συγκεκριμένο πράγμα. Το μυστικό είναι να ζητάτε την ένωση σας με το Χριστό ανιδιοτελώς, χωρίς να λέτε, «δως μου τούτο, εκείνο…». Είναι αρκετό να λέμε, "Κύριε Ιησού, ελέησόν με". Δε χρειάζεται ο Θεός ενημέρωση από εμάς για τις διάφορες ανάγκες μας. Εκείνος τα γνωρίζει όλα ασυγκρίτως καλύτερα από εμάς και μας παρέχει την αγάπη Του. Να ζητάμε να γίνει το θέλημα του Θεού, αυτό είναι το πιο συμφέρον, το πιο ασφαλές για μας και για όσους προσευχόμαστε. Ο Χριστός θα μας τα δώσει όλα πλούσια. Όταν υπάρχει έστω και λίγος εγωισμός, δεν γίνεται τίποτα.

        Να μην επιμένουμε λοιπόν να ζητάμε από το Θεό αυτό που θέλουμε εμείς, γιατί είναι σαν να λέμε να γίνει το δικό μας το θέλημα και όχι το θέλημα του Θεού. Να μην υποδεικνύουμε στο Θεό τι θέλουμε να μας δώσει, αυτό είναι αναίδεια! Στην επικοινωνία μας με το Θεό να του λέμε: "Κύριε γεννηθήτω το θέλημά Σου" και Εκείνος θα μας δώσει αυτό που μας χρειάζεται. Αυτό έκανε και στον παράλυτο της Καπερναούμ. Χωρίς να του υποδείξει ο ασθενής, ο Χριστός του έδωσε αυτό που του χρειαζόταν. Πρώτον τη θεραπεία της ψυχής και μετά τη θεραπεία του σώματος. Αμήν! 

ΚΥΡΙΑΚΗ 24/03/2024

 

Κυριακή της Ορθοδοξίας        24/03/2024

 

Η σημερινή ημέρα ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας. Σαν σήμερα το 787μ.Χ. οι Άγιοι Πατέρες της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, καταδίκασαν όλες τις κακοδοξίες, όλες τις αιρέσεις, που δίδασκαν λανθασμένες διδασκαλίες για το πρόσωπο του Χριστού και κυρίως για το ότι αληθινά έγινε άνθρωπος. Οι Άγιοι Πατέρες καθιέρωσαν τις ορθές διδασκαλίες για το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Τον Θεάνθρωπο Κύριο Ιησού Χριστό. Απεφάνθησαν ότι ο Ιησούς Χριστός μπορεί και πρέπει να εικονίζεται ως άνθρωπος, αφού πήρε από την Παναγία Παρθένο ολόκληρη την ανθρωπινή φύση. Δεν εικονίζεται ως Θεός, εικονίζεται ως άνθρωπος. Αυτό είναι μια τρανότατη ομολογία ότι ο Χριστός γενόμενος άνθρωπος, πήρε πάνω του όλους τους ανθρώπους για να τους σώσει. Αν απαγορεύεται να εικονίζεται ως άνθρωπος, τότε δεν πιστεύουμε στην ανθρωπότητά Του και επομένως δεν μπορούμε να ενωθούμε μαζί Του και άρα δεν θα σωθούμε. Μόνο η ένωση μας με το ανθρώπινο -αναστημένο- σώμα του Χριστού, εξασφαλίζει τη σωτηρία μας. Με την Ανάληψή Του μας ανεβάζει στους ουρανούς, μας καθιστά πολίτες της Βασιλείας Του. Μας θεώνει. Αυτός είναι ο απώτερος σκοπός της ενανθρωπήσεως του Χριστού. Εικονίζοντάς Τον λοιπόν ως άνθρωπο, και προσκυνώντας την εικόνα Του, ομολογούμε την πίστη μας σ’ Αυτόν ως Θεάνθρωπο. Όταν προσκυνούμε τις εικόνες, δεν προσκυνούμε το ξύλο και τα χρώματα. Η προσκύνησή μας ανάγεται στο εικονιζόμενο πρόσωπο, γράφει ο Μέγας Βασίλειος, και αυτό μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Μετά θα λατρεύουμε και θα προσκυνούμε τον Χριστό, πρόσωπο προς πρόσωπο. Όταν φιλάς τη φωτογραφία του παιδιού σου που λείπει, δεν φιλάς το χαρτί, φιλάς νοητά το παιδί σου. Απόδειξη, το ότι όταν έλθει το παιδί σου, φιλάς το παιδί σου και όχι τη φωτογραφία του.

Πολλοί χριστιανοί, εκείνη την εποχή, φοβούμενοι μην πέσουν στην ειδωλολατρία, καταπολέμησαν με πάθος αυτούς που προσκυνούσαν τις εικόνες. Τις πετούσαν στη θάλασσα. Χρειάστηκαν αγώνες 200 χρόνων για να επικρατήσει η ορθή διδασκαλία των Αγίων Πατέρων περί των εικόνων. Αυτοί που υπερασπιζόντουσαν την προσκύνηση των αγίων εικόνων, δεν υπερασπιζόντουσαν τα ξύλα και τα χρώματα, αλλά την δογματική διδασκαλία περί της ενανθρωπήσεως του Χριστού.

Σήμερα όμως δεν γιορτάζουμε μόνο την αναστήλωση των αγίων εικόνων, υπερασπιζόμαστε και όλα τα δόγματα, όλη τη διδασκαλία της Εκκλησίας, που κάθε φορά απαγγέλουμε με το σύμβολο της πίστεως μας, με το ΄΄Πιστεύω΄΄. Πάντοτε, όπως και σήμερα, ο διάβολος προσπαθεί να νοθεύσει την αληθινή διδασκαλία περί του Θεού, για να γκρεμίζει έτσι τις ψυχές των ανθρώπων στην απώλεια. Κατά καιρούς φύτρωναν οι διάφοροι Αιρετικοί, εγωιστές και πεισματάρηδες, οι οποίοι διέδιδαν δικές τους διδασκαλίες και παρέσυραν μαζί τους στην απώλεια, χιλιάδες χριστιανούς, που δεν ήταν καλά στηριγμένοι στην πίστη. Μαζεύονταν τότε οι Άγιοι Πατέρες, έκαναν τις Οικουμενικές Συνόδους και καθόριζαν επακριβώς την ορθή πίστη, την Ορθοδοξία. Και πάλι φύτρωνε κάποιος κακόδοξος αιρετικός και αναστάτωνε την Εκκλησία. Αυτό φαίνεται ότι θα γίνεται μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία όμως, έχει οριοθετήσει όλη της την διδασκαλία περί της ορθής πίστεως και δεν δικαιολογείται πλέον κανείς να παρασύρεται από τη μία ή την άλλη αίρεση. Για να μην παρασύρεται κανείς χρειάζονται τα εξής:

1^ον Να γνωρίζει καλά την διδασκαλία της Εκκλησίας στα βασικά της σημεία. Για την Αγία Τριάδα. Για τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό. Για την Παναγία. Για τη Θεία Κοινωνία. Για τους Αγίους. Για την ψυχή και την αθανασία της. Για τη Δευτέρα Παρουσία. Για την αιώνια βασιλεία του Θεού. Και γενικά, όλες τις αλήθειες που βρίσκονται στην Αγία Γραφή και στην Ιερά παράδοση για τον Δημιουργό, τα δημιουργήματα και το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων.

Και 2^ον  Όχι μόνο να γνωρίζει, αλλά και να ζει σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας. Οδηγός στη ζωή του να είναι το Ευαγγέλιο και οι βίοι των αγίων που εφήρμοσαν το Ευαγγέλιο στη ζωή τους.

Το κυριότερο απ’ όλα είναι να έχει συνεχή επικοινωνία με τον Χριστό δια της προσευχής. Ο χριστιανός αναφέρεται συνεχώς στον Χριστό και για τα ευχάριστα γεγονότα της ζωής του και για τα δυσάρεστα. Και για τα εύκολα και για τα δύσκολα. Για τα μικρά αλλά και για τα μεγάλα. Στο κέντρο της ζωής του χριστιανού είναι ο Χριστός. Είναι όπως λέμε «Χριστοκεντρικός». Η χριστιανική ζωή δεν διδάσκεται τόσο, όσο βιώνεται. Ο χριστιανός αποκτάει εμπειρία στη σχέση του με τον Χριστό. Όπως ο Απόστολος Παύλος, φτάνει στο σημείο να λέει ότι ο Χριστός ζει μέσα μου και εγώ μέσα στο Χριστό. «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζει δε εν εμοί Χριστός.» Ο καθένας ζει και βιώνει την προσωπική του σχέση με τον Χριστό, με έναν τρόπο που είναι αποκλειστικά δικός του! Όπως μας περιγράφει σήμερα ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, ο Απόστολος Ανδρέας βρήκε τον Χριστό με το δικό του τον τρόπο και ο φίλος του ο Φίλιππος πάλι, εντελώς με τον δικό του τρόπο. Στον ένα έκανε θαύμα ο Χριστός για να γνωριστούνε, στον άλλον δεν χρειάστηκε θαύμα. Μόνο που Τον είδε και Τον άκουσε, πίστεψε πως ήταν ο Μεσσίας που περίμενε, ο Σωτήρας του κόσμου. Όσοι είναι οι χριστιανοί, τόσοι είναι και οι τρόποι συνάντησης με το Χριστό!

Όλη αυτή η διαδικασία της συνάντησης με τον Χριστό και της βιωματικής σχέσης του πιστού με τον Χριστό, πρέπει να γίνεται μέσα στα μυστήρια και τη ζωή της Εκκλησίας, γιατί αλλιώς καραδοκεί ο διάβολος και πολύ γρήγορα μπορεί να μας ρίξει στην αγκαλιά κάποιας αίρεσης. Οι Πατέρες της Εκκλησίας με τη ζωή τους και τη διδασκαλία τους, μας προφυλάσσουν να μη βρεθούμε έξω από τη μάντρα και μας κατασπαράξει κάποιος λύκος.

Όπως σε κάθε εποχή, έτσι και σήμερα πάμπολλες αιρέσεις προσπαθούν να διαστρεβλώσουν την αληθινή πίστη και να αποπροσανατολίσουν τους χριστιανούς. Οι Ιεχωβάδες, οι Πεντηκοστιανοί, οι Παπικοί και πολλές άλλες αιρέσεις ζουν και βασιλεύουν στην Ορθόδοξη πατρίδα μας. Εκμεταλλεύονται το ότι οι ορθόδοξοι δεν ενδιαφέρονται πολύ για την ορθή πίστη τους και διεισδύουν στο ορθόδοξο ποίμνιο, αρπάζοντας όποιον βρουν χλιαρό και αδιάφορο. Και είναι πολύ σοβαρό αυτό το ατόπημα. Το να είσαι αμαρτωλός, κλέφτης, φονιάς, πόρνος ανήθικος, υπάρχει ελπίδα να μετανοήσεις και να σωθείς. Εάν πέσεις όμως στα δίχτυα κάποιας αιρέσεως, δεν υπάρχει ελπίδα σωτηρίας. Βγαίνεις έξω από το κοπάδι, το ποίμνιο της Εκκλησίας και σε κατασπαράζει ο λύκος, ο διάβολος.

Η σημερινή ημέρας της Ορθοδοξίας λοιπόν, μας τονίζει ότι πρέπει να έχουμε τα μάτια μας δεκατέσσερα στην πίστη μας. Προσηλωμένοι αδιάλειπτα στο Χριστό. Με τη θερμή προσευχή. Με τον τακτικό εκκλησιασμό μας. Με τη συνεχή Θεία Κοινωνία. Όχι μόνο να γνωρίζουμε αλλά και να βιώνουμε την Ορθοδοξία μας!

ΚΥΡΙΑΚΗ 17/03/2024

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ        17/03/2024 (Ματθαίου ΣΤ΄14-21)

          Από αύριο, μπαίνουμε στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή αγαπητοί αδελφοί και η εκκλησία μάς καλεί να αγωνιστούμε σε ορισμένα αγωνίσματα για να προετοιμαστούμε προκειμένου να γιορτάσουμε το παμμέγιστο γεγονός της Αναστάσεως.

          Το Ευαγγέλιο που ακούσαμε προ ολίγου, μας υπενθυμίζει τα δύο από τα πολλά αγωνίσματα στα οποία καλούμαστε να προπονηθούμε αυτές τις 50 ημέρες που ακολουθούν. Το αγώνισμα της νηστείας και το αγώνισμα της συγχώρησης.

          Συνήθως όταν λέμε νηστεία, το μυαλό μας πηγαίνει στην αποχή από ορισμένα αρτύσιμα φαγητά. Το κρέας, τα ψάρια, τα τυριά, τα αυγά. Απέχουμε από αυτά για να χαλιναγωγήσουμε το σώμα, προκειμένου να δώσουμε τη δυνατότητα να αναπτυχθεί το πνεύμα μας. Πάντοτε αντιστρατεύονται τα υλικά προς τα πνευματικά. Όταν δυναμώνει το σώμα, εξασθενούν οι πνευματικές δυνάμεις και το αντίθετο. Για να δώσουμε λοιπόν περιθώριο στην ανάπτυξη του πνεύματός μας, η Εκκλησία έχει θεσπίσει τον θεσμό της νηστείας του σώματος. Όμως για να ατονήσουν περισσότερο οι σωματικές επιθυμίες χρειάζεται η νηστεία να επεκταθεί και σε άλλα πράγματα. Πρέπει να νηστεύσουμε και στις αισθήσεις μας. Να τις ελέγχουμε, γιατί είναι οι πόρτες από τις οποίες εισέρχονται στο νου και στην καρδιά ερεθίσματα που διεγείρουν τις εμπαθείς και εφάμαρτες επιθυμίες της σάρκας. Να ελέγξουμε τα μάτια από τα οποία εισέρχονται διάφορες αισχρές εικόνες, που αναστατώνουν τον πνευματικό μας κόσμο. Αυτές οι εικόνες τροφοδοτούν την φαντασία. Εγγράφονται εκεί ανεξίτηλα και έρχονται στην επιφάνεια σε στιγμές αδυναμίας και μας αναστατώνουν. Ο Άγιος Νικόδημος μάς λέει ότι οι εικόνες που έχουν γραφεί στην φαντασία είναι τόσο δυνατές, που ακόμη κι αν έχει πεθάνει το πρόσωπο που εικονίζουν, εκείνες μένουν εκεί και μας ενοχλούν μέχρι το τέλος της ζωής μας. Αποφυγή  λοιπόν, των αισχρών εικόνων, εάν θέλουμε να δώσουμε την ευκαιρία στην ψυχή μας να έχει ζεστή επικοινωνία με το Θεό, αυτές τις ημέρες. Πόσο ωφέλιμη είναι λοιπόν η νηστεία των ματιών! Προσοχή και στην ακοή. Οι έπαινοι και τα καλά λόγια των ανθρώπων, τροφοδοτούν τον εγωισμό μας και την υπερηφάνειά μας. Εάν κάποιος μας επαινέσει για κάποια επιτυχία μας, ο έπαινος αυτός, μας ταλαιπωρεί μέρα και νύχτα για πολύ καιρό. Ο εγωισμός διώχνει την ταπείνωση. Χωρίς ταπείνωση δεν μπορείς να αγαπήσεις αληθινά. Ο εγωιστής και υπερήφανος δεν μπορεί να προσευχηθεί. Η μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, τον απομακρύνει από τον Θεό και τον κάνει να προσεύχεται σαν τον Φαρισαίο. Νηστεία λοιπόν και στα αυτιά. Μακριά από τα επαινετικά λόγια των ανθρώπων. Μακριά και από τις αισχρές συζητήσεις. Και αυτές τροφοδοτούν την φαντασία και την εξάπτουν με αποτέλεσμα να μην μπορεί ο άνθρωπος να απολαμβάνει τις πνευματικές χαρές. Προσοχή και στην αφή. Οι άγιοι συμβουλεύουν και λένε ότι εάν ο χριστιανός γλιστρήσει μέχρι την όραση και την ακοή, υπάρχει πιθανότητα να σταματήσει και να σταθεί όρθιος. Εάν φθάσει και στην αφή, στο άγγιγμα, δεν υπάρχει ελπίδα να γλυτώσει, οπωσδήποτε θα διαπράξει την αμαρτία. Προσοχή – νηστεία και στην αφή και στις άλλες αισθήσεις. Σε ένα άλλο πεδίο που καλούμαστε να αγωνιζόμαστε αγαπητοί αδελφοί, όχι μόνο την Μεγάλη Σαρακοστή, αλλά και όλες τις ώρες και όλες τις ημέρες της ζωής μας είναι οι λογισμοί. Υπάρχουν οι καλοί και οι κακοί λογισμοί. Τους καλούς λογισμούς τους προκαλεί στο μυαλό μας ο Θεός ή και εμείς. Τους κακούς λογισμούς, συνήθως τους σερβίρει έντεχνα ο διάβολος, εκμεταλλευόμενος τη δική μας απροθυμία για πνευματικό αγώνα. Κακούς λογισμούς μας βάζει ο διάβολος και όταν καταφέρει να μας αποκόψει από την προσευχή, από τον εκκλησιασμό, από την μελέτη χριστιανικών βιβλίων και κυρίως από την Θεία Κοινωνία. Έτσι μας απομακρύνει από τον Θεό και μας κάνει ό,τι θέλει. Όπως ο λύκος όταν βρει κάποιο πρόβατο μακριά από το προστατευτικό βλέμμα του τσοπάνου. Είναι δύσκολο να διώξεις έναν κακό λογισμό, εάν του έχεις δώσει το δικαίωμα να μπει στο μυαλό σου. Εάν δεν τον διώξεις το πρώτο δευτερόλεπτο που σου χτυπάει την πόρτα, μπαίνει και θρονιάζεται μέσα σου και σε αναστατώνει. Ο Άγιος Παΐσιος ο νέος, συμβουλεύει ότι αν θέλεις να απαλλαγείς από κάποιον κακό λογισμό, τότε φρόντισε να τον αντικαταστήσεις με τον αντίθετό του καλό λογισμό. Ήλθε λογισμός υπερηφάνειας, διώξε τον με λογισμό ταπείνωσης. Ήλθε λογισμός εκδίκησης, διώξε τον με λογισμό συγχώρησης και αγάπης. Ήλθε λογισμός απιστίας και αμφιβολίας, βάλε στη θέση του σκέψεις αγάπης και λατρείας στο Θεό. Προσοχή λοιπόν και νηστεία και στους λογισμούς. Σε όλα τα γήπεδα προπόνησης και αγώνα, από αύριο. Έλεγχος στο φαγητό. Έλεγχος στα μάτια. Έλεγχος στα αυτιά. Έλεγχος στους λογισμούς. Να κρατήσουμε με τη βοήθεια του Θεού καθαρή την ψυχή μας από τις ακαθαρσίες του σώματος και της ψυχής που μολύνουν όλον τον πνευματικό μας κόσμο.

          Είναι όμως αρκετά αυτά που είπαμε μέχρι τώρα για να μας προετοιμάσουν για την λαμπροφόρα ημέρα της Αναστάσεως;  Όχι, μας λέει το σημερινό Ευαγγέλιο. Χρειάζεται και κάτι άλλο! Ποιο είναι αυτό που χρειάζεται ακόμη για να μας καταστήσει έτοιμους για την Ανάσταση και κατ’ επέκταση για να κοινωνήσουμε εκείνο το βράδυ της Αναστάσεως; Όλοι αγαπητοί αδελφοί κάνουμε λάθη στη ζωή μας. Διαπράττουμε αμαρτίες. Αμαρτάνουμε και απέναντι στο Θεό και απέναντι στους ανθρώπους. Αυτά τα λάθη μας, αυτές οι αμαρτίες μας είναι που λερώνουν την ψυχή μας. Και πώς θα πάμε με λερωμένη την ψυχή να ενωθούμε με τον Χριστό; Χρειάζεται να καθαριστούμε. Ο Θεός μόνο καθαρίζει τις ψυχές μας από τις ακαθαρσίες της αμαρτίας. Μας είπε όμως στο σημερινό Ευαγγέλιο, ότι για να συγχωρήσει τις δικές μας αμαρτίες Εκείνος, πρέπει προηγουμένως να συγχωρήσουμε τα λάθη που έχουν κάνει σε μας οι συνάνθρωποί μας. «Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ υμών τα παραπτώματα υμών». Να συγχωρήσουμε για να συγχωρηθούμε.

          Αγαπητοί αδελφοί, σήμερα το απόγευμα θα γίνει ο εσπερινός της συγχώρησης. Μας δίνει την ευκαιρία η Εκκλησία να αλληλοσυγχωρεθούμε. Ας τα αφήσουμε όλα πίσω. Όλοι είμαστε άνθρωποι με αδυναμίες. Όλους μας συγχωρεί ο Θεός. Έτσι και μείς να συγχωρήσουμε τους συνανθρώπους μας. Τα αδέλφια μας. Τα ξαδέλφια μας. Τους γείτονές μας. Τους συνεργάτες μας. Όλους τους ανθρώπους που συναντήσαμε στη ζωή μας, να τους συγχωρήσουμε. Μην εξετάζουμε αν μας συγχωρούν εκείνοι. Ο Χριστός μας ζητάει, εμείς να τους συγχωρήσουμε. Τα υπόλοιπα είναι δική Του δουλειά.

          Αγαπητοί αδελφοί, ένας σεβαστός Μητροπολίτης, αυτή την ημέρα, Κυριακή της Τυρινής, ανεβασμένος στο Δεσποτικό θρόνο, έκανε την εξής παράκληση στους πιστούς της επαρχίας του: «Αγαπητά μου παιδιά, δώστε σήμερα στον Θεό και στον εαυτό σας την υπόσχεση ότι όλη την Σαρακοστή από αύριο, μέχρι το Πάσχα, θα τηρήσω τη νηστεία και με τη βοήθεια του Θεού θα συγχωρήσω όσους με έχουν στενοχωρήσει και με έχουν πικράνει».

          Ας δώσουμε και εμείς αυτή την υπόσχεση, αγαπητοί αδελφοί, για να είναι το φετινό Πάσχα, διαφορετικό από τα άλλα.

          Αμήν.

ΚΥΡΙΑΚΗ 10/03/2024

 ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ                                  10/03/2024 

«Όταν έλθει ο Υιός του ανθρώπου εν τη δόξη αυτού…» (Ματθ. ΚΕ’ 31-46)     

          Τη Δευτέρα παρουσία μας υπενθυμίζει το σημερινό Ευαγγέλιο, αγαπητοί αδελφοί. Ένα γεγονός το οποίο σε άλλους δημιουργεί αισθήματα προσμονής και σε άλλους προκαλεί φόβο. Πολλοί δεν θέλουν να το σκέπτονται καθόλου. Άλλοι πάλι αδυνατούν να το προσεγγίσουν με τη λογική τους και γι’ αυτό δεν πιστεύουν στο ότι ο Χριστός θα έλθει για δεύτερη φορά.    

          Είναι αλήθεια ότι κανείς άνθρωπος από όσους έχουν ζήσει επί γης, ούτε απ’ αυτούς που θα ζήσουν μέχρι τότε, μπορούν να δώσουν πληροφορίες για το γεγονός αυτό. Όλα τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που ζουν επί της γης αν τους ρωτήσεις σχετικά με το τι θα γίνει μετά το θάνατό τους, ή πότε θα γίνει η Δευτέρα παρουσία και το τί θα γίνει μετά το τέλος του κόσμου, δεν μπορούν να σου δώσουν μια πειστική απάντηση.

          Μόνο Εκείνος που υπήρχε πριν τη δημιουργία. Αυτός που είναι ο «δι ου τα πάντα εγένετο». Αυτός που «της Βασιλείας Του ουκ έσται τέλος», μόνον Αυτός μπορεί να απαντήσει στα ερωτήματα: Τί γίνεται ο άνθρωπος μετά τον θάνατο του; Τί θα γίνει κατά τη Δευτέρα παρουσία και μετά από αυτήν;

Αυτός, είναι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός.

          Την πρώτη φορά αγαπητοί αδελφοί ο Χριστός ήλθε ταπεινώνοντας τον εαυτό Του σε βαθμό που δεν μπορούσαν ούτε οι Άγγελοι να το φανταστούν. Γεννήθηκε σε ένα ευτελές σπήλαιο. Μεγάλωσε σαν άνθρωπος, σε μια κακοφημισμένη πόλη, τη Ναζαρέτ. Έζησε όλες τις ταπεινώσεις από τους συμπατριώτες Του. Τον περιφρόνησαν, Τον λύπησαν, Τον καταδίκασαν, Τον θανάτωσαν επί του Σταυρού. Όλα αυτά τα υπέφερε θεληματικά, γιατί έτσι έπρεπε να γίνουν. Αυτό ήταν το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου. Την πρώτη φορά ήλθε για να σώσει τον άνθρωπο. Την δεύτερη φορά θα έλθει για να κρίνει τον άνθρωπο. Την πρώτη φορά ήλθε για να δώσει τον νόμο Του, το Ευαγγέλιό Του. Τη δεύτερη φορά θα έλθει για να επιβραβεύσει εκείνους που θα ζήσουν σύμφωνα με το Ευαγγέλιό Του και θα αφήσει να τραβήξουν το δρόμο τους οι άπιστοι και οι αμετανόητοι. Ο καθένας θα ακολουθήσει το δρόμο που μόνος του διάλεξε. Η επιλογή είναι αποκλειστικά υπόθεση του καθενός ξεχωριστά. Όσοι θέλουν σ’ αυτή τη ζωή ακολουθούν το δρόμο του Χριστού. Όσοι πάλι θέλουν ακολουθούν το δρόμο του διαβόλου. Από θεϊκή αγάπη κινούμενος ο Χριστός ήλθε την πρώτη φορά για να δείξει σε όλους μας το δρόμο της σωτηρίας. Κανέναν δεν υποχρεώνει να τον ακολουθήσει. «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν…» είπε. Σαν Θεός, γνωρίζει καλά που οδηγεί ο δρόμος που δεν είναι δικός Του. Γι’ αυτό αγαπάει πιο δυνατά αυτούς που δεν Τον ακολουθούν. Όπως ο γονιός αγαπάει περισσότερο το άρρωστο και το ξενιτεμένο παιδί Του, έτσι και ο Πανάγαθος Πατέρας μας, αγαπάει περισσότερο αυτούς που ακολουθούν τον δρόμο της απώλειας. Γι’ αυτά τα παραστρατημένα παιδιά ήλθε. «Ήλθε αμαρτωλούς σώσαι». Όπως ο καλός τσοπάνος αγωνίζεται και ματώνεται μέσα στα κατσάβραχα και τα αγκάθια προκειμένου να σώσει το πλανεμένο πρόβατό του, έτσι κι ο Χριστός υπέφερε τα πάνδεινα, για να σώσει τους αμαρτωλούς, γιατί δεν θέλει εκείνην την φοβερή ημέρα της δευτέρας Του παρουσίας, να δει τα αγαπημένα Του παιδιά, να ακολουθούν τον διάβολο στον «Τόπο της βασάνου». Μόνο γι’ αυτόν, τον διάβολο, είναι ετοιμασμένος ο τόπος της τιμωρίας, όχι για τους ανθρώπους. Η κόλαση περιμένει τον διάβολο και όσους αγγέλους τον ακολούθησαν στην πτώση του. «Εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού»

          Αφού λοιπόν το αλάνθαστο θεϊκό στόμα του Χριστού είπε ότι θα ξαναέλθει για δεύτερη φορά, έτσι θα γίνει. Αυτή τη φορά όμως θα έλθει με όλη τη δόξα Του, τη θεϊκή συνοδεία όλων των Αγγέλων. Θα «έλθη εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ’ αυτού». Θα παρουσιαστούν μπροστά Του όλοι οι άνθρωποι που θα έχουν ζήσει από τον Αδάμ μέχρις εκείνη την στιγμή. Θα κριθούν με γνώμονα την βασική αρετή του Ευαγγελίου, την αγάπη.

Όσοι είχαν στη ζωή τους την πίστη, την αγάπη και την ελπίδα, θα καταταγούν στα δεξιά Του, για να απολαμβάνουν τις ευλογίες της Βασιλείας του Θεού αιωνίως. Αυτούς τους ονομάζει ο Χριστός δίκαιους. Όσοι στην επί γης ζωή τους, περιφρόνησαν τις εντολές του Χριστού, καταπάτησαν το Ευαγγέλιο και παρέμειναν μέχρι το τέλος τους αμετανόητοι, αυτοί θα καταταγούν στα αριστερά του Χριστού και θα ακολουθήσουν τον δρόμο που οδηγεί στον τόπο όπου έχει ετοιμαστεί σαν τιμωρία για τον διάβολο. Αυτοί θα ονομασθούν από τον Χριστό «Κατηραμένοι», καταραμένος είναι αυτός που τον κακολογούν και τον κακοχαρακτηρίζουν. Το εντελώς αντίθετο από το ευλογημένος. Ο Ιερός Χρυσόστομος σημειώνει ότι οι αμαρτωλοί είναι καταραμένοι όχι από τον Θεό, αλλά από τα έργα τους. Ο Θεός ποτέ και κανέναν δεν καταράται. Μόνον ευλογεί. Γι’ αυτό θα πει στους δίκαιους «Δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν Βασιλείαν» (ΚΕ’ 34)

Στην κόλαση θα πάνε οι άνθρωποι που πιστεύουν στο διάβολο και όχι στο Χριστό. Όσοι δεν πιστεύουν ότι ο Χριστός είναι Θεός. Εκείνοι που δεν πιστεύουν σ’ αυτά που διδάσκει η Εκκλησία του Χριστού. Στην Παναγία. Στους Αγίους. Στις ιερές εικόνες. Δηλαδή οι Ιεχωβάδες και όλοι οι άλλοι αιρετικοί. Κανείς δεν μας πιέζει να γίνουμε αιρετικοί, άπιστοι και βλάσφημοι. Μόνος του ο άνθρωπος ακολουθεί το δρόμο του διαβόλου. Μόνος του επομένως επιλέγει ή τον Παράδεισο ή την Κόλαση. Εάν επιμένει στο να αθετεί την διδασκαλία του Χριστού, μόνος του δεν θέλει να είναι και να λέγεται Χριστιανός. Μόνος του επιμένει να μην εκκλησιάζεται, να μην κοινωνάει, να μην προσεύχεται. Ο Χριστός, δεν χάνει τίποτα από την θεότητά Του, εάν οι άνθρωποι δεν πιστεύουν. Όπως ο ήλιος δεν χάνει τη λαμπρότητά του, εάν ορισμένοι άνθρωποι κρύβονται στα σπίτια τους με κλειστά τα παράθυρα για να μην μπαίνουν οι ζωογόνες ακτίνες του. Όλα αυτά θα τα δούμε και θα τα καταλάβουμε τότε, αλλά τότε θα είναι αργά!

          Οι άγιοι Πατέρες μας διδάσκουν ότι όπως οι δίκαιοι θα ζουν κοντά στο Χριστό αιώνια ευτυχισμένοι, έτσι και οι άδικοι θα στερούνται αιώνια τη χαρά της Βασιλείας του Θεού, παρέα με τον διάβολο στον οποίο είχαν υποταγεί θεληματικά σε όλη τη ζωή τους. Όλους μας, μας προβληματίζει αυτό το αιωνίως αγαπητοί αδελφοί.  Γι’ αυτό, ας παρακαλέσουμε το Χριστό μας, να μας φωτίσει, όσο είμαστε σ’ αυτή τη ζωή, να επιλέξουμε να ακολουθούμε πιστά και με πολλή αγάπη Εκείνον για να είμαστε μαζί Του αιωνίως. 

 

          Ένα παιδί που μπήκε στο πανεπιστήμιο επισκέφτηκε το γέροντά του και του ανέφερε τις επιτυχίες του και τα σχέδιά του:

- Πέρασα στο πανεπιστήμιο πάτερ, όταν θα τελειώσω θα πάρω το πτυχίο μου…
-Και μετά τι θα κάνεις παιδί μου;
- Θα τελειώσω και το στρατιωτικό μου...
- Και μετά;  Ξαναρωτάει με αγάπη ο γέροντας.
- Θα διορισθώ και θα είμαι ένας επιτυχημένος γιατρός. Και μετά θα αποκτήσω πολλά χρήματα και θα κάνω μεγάλη περιουσία.
- Και μετά παιδί μου;
- Θα συνεχίσω τις έρευνες μου και θα γίνω ένας μεγαλογιατρός.
- Και μετά; ξαναρωτάει ο ιερέας.

Ααα! Θα έχω μεγαλώσει και όλοι θα μιλάνε για τις επιτυχίες μου.
- Και μετά;

Το παλληκάρι σταμάτησε να απαντάει. Κατάλαβε πως ο γέροντας ήθελε να τον διδάξει ότι τα καλά και τα κακά αυτής της ζωής, κάποτε θα τελειώσουν. Είναι φρόνιμο να σκεπτόμαστε το τί θα γίνουμε μετά από το τέλος αυτής της ζωής. Όσα και να επιτύχεις σ’ αυτή τη ζωή, όσο ψηλά κι αν φθάσεις, πάντα θα σε ακολουθεί το ερώτημα:

  - Και μετά;     

 

Αμήν.

ΚΥΡΙΑΚΗ 03/03/2024 - ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ                             03/03/2024

«Ούτος ο υιός μου νεκρός ην και ανέζησε και απολωλώς ην και ευρέθη.» (Λουκά ΙΕ’, 24)

          Την πορεία ενός αγίου μας δείχνει το σημερινό Ευαγγέλιο, αγαπητοί αδελφοί. Πώς κάποιος νεαρός απομακρύνθηκε από τον Θεό και πώς στην συνέχεια επέστεψε και ξαναμπήκε στον παράδεισο. Όλοι οι χριστιανοί αυτόν τον στόχο έχουμε. Να αγιάσουμε. Και αλίμονο αν δεν έχουμε αυτόν τον σκοπό στην ζωή μας! Όλοι πρέπει να θέλουμε να γίνουμε, όχι απλώς καλοί άνθρωποι, αλλά καλοί χριστιανοί, δηλαδή Άγιοι.

          Ένας πατέρας, λέει η σημερινή παραβολή, είχε δύο παιδιά, το ένα μεγαλύτερο και το άλλο μικρότερο. Το μικρότερο παλικάρι, κάποια στιγμή έκανε την επανάστασή του, θέλησε να φύγει από το πατρικό του σπίτι. Θεώρησε πως τον έπνιγε πολύ η μεγάλη αγάπη του πατέρα του. Πλησιάζει λοιπόν τον καλό του πατέρα και του ζητάει να του δώσει το μερίδιο της περιουσίας που του ανήκε. Ο καλός πατέρας που δεν ήθελε να στερήσει την ελευθερία από το παιδί του, του έδωσε σε χρήματα, το μερίδιό του. Το παλικάρι, φορτωμένο με χρήματα, έφυγε τρέχοντας να πάει όσο γίνεται πιο μακριά για να μη νιώθει την παρουσία του πατέρα του στη ζωή του, «έφυγε εις χώραν μακράν». Αγνό και απονήρευτο όπως ήταν, έπεσε στις απολαύσεις της κοσμικής ζωής. Νόμιζε πως σε αυτές θα έβρισκε την χαρά. Τον περιτριγύρισαν όμως ένα σωρό νεαροί και σε λίγο του έφαγαν όλα τα χρήματα που του έδωσε ο καλός πατέρας του. Στο τέλος, ρακένδυτος και πεινασμένος, κατάντησε να εκλιπαρεί για να του επιτρέψουν να βόσκει χοίρους, μήπως και μπορέσει να χορτάσει την πείνα του με τα χαρούπια που έτρωγαν οι χοίροι. Στο άθλιο αυτό κατάντημά του, έψαξε μέσα του. Συνήλθε. «Ελθών εις εαυτόν». Εκεί στο βάθος του, βρήκε ότι υπήρχε η θύμηση της αγάπης του πατέρα του. Φούντωσε η ελπίδα, ότι ο πατέρας είναι τόσο καλός, που αν επέστρεφε δεν θα τον έδιωχνε. Ναι, θα πάω στον καλό μου πατέρα, είπε. Μόλις σκέφτηκε τον πατέρα του, άρχισε να δουλεύει μέσα του η ευλογημένη μετάνοια. Πόνεσε για το μεγάλο του σφάλμα. Ο πόνος αυτός έδωσε φτερά στα πόδια του. Δεν άργησε να φτάσει απέναντι από το ευλογημένο πατρικό του σπίτι. Σηκώνει το κεφάλι του και τί βλέπει; Τον πατέρα του με ανοιχτές αγκάλες να έρχεται προς το μέρος του! Η μεγάλη συνάντηση! Ποιος ζωγράφος δεν θα ήθελε να απαθανατίσει αυτήν την εικόνα! Το παραστρατημένο παιδί επιστρέφει στην αγκαλιά του Μεγάλου – του καλού πατέρα. Ακούγεται το παιδί να ψελλίζει: «Πάτερ ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου». Μη με δεχτείς σαν παιδί σου, δεν είμαι άξιος να λέγομαι πλέον παιδί σου, δέξου με σαν έναν υπηρέτη σου». Ο πατέρας όμως δεν ακούει τίποτε. Αρκεί που έχει σφιχταγκαλιάσει το παιδί του και το φιλάει. Δίνει εντολή στους υπηρέτες: «Φέρτε την πρώτη του στολή και ντύστε το. Ετοιμάστε γλέντι να γιορτάσουμε, γιατί το παιδί μου ήταν χαμένο και βρέθηκε. Το παιδί μου ήταν νεκρό και να το, ζει!» Και όλοι μαζί γιόρτασαν με τον καλύτερο τρόπο την επιστροφή του Ασώτου, του χαμένου παιδιού! Επειδή «Χαρά γίνεται εν ουρανώ, επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι».

Η παραβολή που μόλις ακούσαμε αγαπητοί αδελφοί, μας λέει ότι για να φθάσουμε στην αγιότητα συνεργάζονται δύο παράγοντες: Η αγάπη του Θεού Πατέρα και η δική μας μετάνοια. Η βεβαιότητα ότι η αγάπη του πατέρα του ήταν αστείρευτη, έκανε το παραστρατημένο παιδί να επιστρέψει στο πατρικό του σπίτι. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο, αγαπητοί, όλους μας αγαπάει ο Θεός. Ο ίδιος, μας διαβεβαίωσε ότι ήλθε στον κόσμο για να σώσει όλους τους ανθρώπους και κυρίως τους αμαρτωλούς. Εκείνος έψαξε και βρήκε τους τελώνες και τις πόρνες για να  τους τραβήξει από το βούρκο της αμαρτίας και να τους πάρει κοντά του˙ κι εμείς αμαρτωλοί είμαστε. Για μας έγινε άνθρωπος ο Χριστός. Μας αγαπάει, όχι απλώς πολύ, αλλά μας αγαπάει θεϊκά, αφού αυτός είναι αγάπη και θέλει «Πάντας ανθρώπους σωθήναι». Τι ζητάει όμως από μας ο Θεός για να μας οδηγήσει στον στόχο μας, στην αγιότητα; Μήπως ζητάει να γίνουμε Άγγελοι; Όχι. Ζητάει να μετανοήσουμε. Να του δώσουμε τις αμαρτίες μας για να τις εξαλείψει. «Κύριε, όλοι κάτι σου έδωσαν όταν γεννήθηκες στη Βηθλεέμ. Εγώ δεν έχω να σου δώσω τίποτε». Έλεγε ο άγιος Αμβρόσιος στην προσευχή του την ημέρα των Χριστουγέννων και ακούει τη φωνή του Χριστού να του λέει: «Δεν ζητώ τίποτε από εσένα. Δώσε μου αυτό που είναι κατάδικό σου, δώσε μου τις αμαρτίες σου, για να τις εξαλείψω». Να μιμηθούμε τον Άσωτο. Όπως τον ακολουθήσαμε στον κατήφορο της αμαρτίας, να τον ακολουθήσουμε και στο δρόμο της επιστροφής. Να συνέλθουμε. Να αναλογιστούμε το αμαρτωλό παρελθόν μας και να προσπέσουμε στα πόδια του καλού πατέρα μας, του Θεού, και να αναφωνήσουμε μετανοημένοι «Πάτερ ήμαρτον. Τότε θα ανοίξουν οι ουρανοί για να μας υποδεχθούν. Τότε θα νιώσουμε τη ζεστασιά της αγκαλιάς του Θεού. Από μας εξαρτάται αν θα ενεργοποιηθούν οι δύο προϋποθέσεις που θα  μας οδηγήσουν στην πραγμάτωση του στόχου μας. Να δεχθούμε τη χάρη – την αγάπη του Θεού και να μετανοήσουμε για τις αμαρτίες μας.

Αδελφοί, τον προηγούμενο αιώνα έγινε το εξής γεγονός στην Ρωσία: Ένα παλικαράκι συνελήφθη από το κομουνιστικό καθεστώς και οδηγείτο στην εξορία της Σιβηρίας μαζί με άλλους κατάδικους. Στο δρόμο που πήγαιναν, μια ευσεβής χριστιανή γυναίκα έτρεξε και έδωσε στον καθένα ένα μικρό βιβλιαράκι, την Καινή Διαθήκη. Το παλικαράκι αυτό, δεν πίστευε στο Θεό. Πήρε την Καινή Διαθήκη για να μην προσβάλλει τη γυναίκα. Την έβαλε στην τσέπη του και σχεδόν την ξέχασε. Φθάνοντας στον τόπο της εξορίας συνέχισε να καπνίζει με την πίπα του καπνό, όπως πρώτα. Μια μέρα θέλησε να καθαρίσει την πίπα του και μην έχοντας κάτι άλλο να χρησιμοποιήσει, θυμήθηκε την Καινή Διαθήκη, που είχε στην τσέπη του και έκοψε το πρώτο φύλλο της καθαρίζοντας με αυτό τα υπολείμματα του καπνού. Αυτό γινόταν συνέχεια. Φύλλο με φύλλο κατέστρεψε όλο το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Στη συνέχεια το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο και έφτασε και στο κατά Λουκάν. Την ημέρα που θα έκοβε το ΙΕ’ κεφάλαιο, του δημιουργήθηκε η απορία να διαβάσει το φύλλο αυτό, προτού να το χρησιμοποιήσει. Και διάβασε: « Ένας πατέρας είχε δύο γιους…» κτλ.  Διάβασε όλη την παραβολή του ασώτου. Τον πήραν τα κλάματα και μονολογούσε: «Το ότι είμαι αμαρτωλός και άσωτος το ήξερα, το ότι υπάρχει ένας τόσο καλός πατέρας δεν μου πέρασε από το μυαλό». Αυτό έγινε αφορμή να μετανοήσει και να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους χριστιανούς λογοτέχνες. Αυτός είναι ο παγκοσμίως γνωστός Ντοστογιέφσκι που μίλησε στις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων με τα βιβλία του.

          Αγαπητοί, ο Χριστός δεν μετράει τις αμαρτίες μας. Περιμένει την μετάνοιά μας. Το να μην αμαρτήσεις καθόλου είναι γνώρισμα των Αγγέλων. Το να παραμένεις στην αμαρτία αμετανόητος είναι διαβολικό. Το να μετανοείς για τις αμαρτίες σου είναι γνώρισμα των Αγίων.      

Αμήν.